نگهداشتن دندان شیری همانقدر مهم است که نگهداری از دندان اصلی مهم است. زیرا با رویش به موقع این دندان‌ها و حتی افتادن و جایگزین شدن آن‌ها با دندان‌های اصلی ارتباط مستقیمی وجود دارد و برای داشتن دندان‌هایی منظم در بزرگسالی لازم و ضروری است.
ضربه خوردن دندان‌ها در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد ولی در کودکان نوپا در سنین ۳-۱ سالگی رایج‌تر است . در دوره‌ایی که هم دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی در دهان کودک هستند(سنین ۱۴-۸ سالگی) نیز احتمال ضربه به دندان‌ها وجود دارد.
دندان شیری چیست؟
دندان‌های شیری همانند دندان‌های دائمی برای ما مهم هستند، در واقع دندان‌های شیری طول قوس را در فک حفظ می‌کنند و دندان‌های دائمی بر اساس دندان‌های اولیه(شیری) جایگزین می‌شوند. دندان‌های اولیه راهنمایی‌هایی برای مسیر رشد دندان‌های دائمی ارائه می‌دهند. همچنین عضلات فک و تشکیل استخوان فک به دندان‌های شیری بستگی دارد تا فاصله مناسب دندان‌های دائمی را حفظ کند. این دندان‌ها معمولاً در دوره‌ای از ۶ تا ۱۲ ماهگی بیرون می‌آیند و تا دوره‌ای از ۶ تا ۱۳ سالگی به تدریج جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. دندان‌های شیری به کودکان کمک می‌کنند تا غذا را به خوبی جویده، بلعیده و به درستی گفتار خود را تلفظ کنند و برای رشد گفتار کودک، لبخند کودک نقش مهمی دارند.
انواع آسیب های ناشی از ضربه به دندان
1. کوفتگی دندان ها(Concussion)
علائم این نوع آسیب :
- دندان به لمس کردن حساس شده است.
- در واقع در این ضربه دندان از محل اصلی خود خارج نشده و لق نشده است.
- در رادیوگرافی مورد نگران کننده و مشکل جدی برای دندان مشاهده نخواهد شد.
درمان
در این نوع ضربه به دندان، درمانی احتیاج نیست و تنها نیاز به مراقبت‌های معمول می باشدمثل: عدم فشار به دندان جهت بهبود درد و حفظ حیات پالپ دندان.
2. درجاتی از لقی دندان بدون جابجا شدن آن(Subluxation)
علائم این نوع آسیب :
- دندان به لمس کردن حساس شده است.
- میزان لقی دندان افزایش پیدا کرده است ولی از جایش جابجا نشده است.
- امکان دارد که خونریزی در لبه لثه وجود داشته باشد.
- در رادیوگرافی معمولاً مشکلی دیده نمی‌شود.
- امکان دارد تست‌های حیاتی (وایتالیتی) دندان منفی باشد که نشانه آسیب گذرا به پالپ است.
درمان
به طور معمول برای ضربه‌های دندانی Subluxation درمانی احتیاج نیست. اما بهتر است دندان را به مدت ۲ هفته فیکس کنیم و تحت فشار قرار ندهیم.
3. جابجا شدن کامل دندان از درون حفره ی آن در استخوان فک که به طور طبیعی قبلا در آن قرار داشت. (luxation)
این نوع آسیب می‌تواند در چند جهت اتفاق بیافتد:
الف- جابجایی طرفی دندان به راست و چپ یا جلو و عقب (Lateral luxation)
علائم :
- دندان حرکتی ندارد و با دق (ضربه آرام) صدای متالیک (مانند ضربه به فلز) که نشانه قفل شدن دندان در محل جدید است را می‌دهد.
- در این نوع از ضربه‌های دندانی محل نگهداری ریشه دندان (آلوئول) دچار شکستگی شده است و تست‌های حیاتی (بررسی زنده بودن عصب دندان) منفی است.
- فضای PDL (فضای اطراف ریشه) در تصویربرداری‌های رادیولوژی افزایش پیدا کرده است.
درمان
با فشار آهسته انگشت دندان را در جای صحیح خود قرار داده و سپس برای ۲ تا ۴ هفته دندان را فیکس می‌کنیم.
ب- لق شدن به همراه مقداری بیرون آمدن دندان از حفره خود (extrusion)
علائم :
- در این نوع از ضربه‌های (تروماهای) دندانی، دندان از محل خود خارج شده و بلندتر به نظر می رسد.
- تست‌های حیاتی محتملاً نتیجه منفی می‌دهد.
- در رادیوگرافی فضای PDL افزایش پیدا کرده است.
درمان
دندان را به آرامی در جای خود قرار می‌دهیم و با نگهدارنده (اسپلینت flexible) تا ۲ هفته دندان را فیکس می‌کنیم.
ج- لق شدن همراه با جابجایی دندان به سمت داخل حفره‌ی خود. (intrusion)
علائم :
- دندان داخل استخوان آلوئول شده (به صورت عمودی) و به عبارتی کوتاه‌تر شده است.
- دندان حرکت ندارد و صدای متالیک می‌دهد.
- در این نوع از ضربه‌های دندانی، تست‌های وایتالیتی منفی است.
- در رادیوگرافی فضای PDL وجود ندارد.
درمان
- اگر ریشه تکامل پیدا کرده، دندان فرو رفته را به شیوه جراحی یا ارتودنسی اندکی خارج کرده تا در محل اصلی خود قرار گیرد و به مدت ۴ هفته فیکس شود.
- وقتی ریشه تکامل پیدا نکرده است، اجازه رویش به دندان داده می‌شود.
4. بیرون افتادن کامل دندان از حفره ی خود(avulsion)
- در صورت بیرون افتادن کامل دندان، لازم است سریعاً اقدامات اولیه انجام شود تا احتمال بقای دندان افزایش یابد. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شود:
- نگهداری دندان: دندان باید به طور دقیق در محل خود نگهداری شود. اگر دندان در دهان قرار دارد، باید آن را با دست نگه دارید. در صورتی که دندان در دهان قرار ندارد، باید هرچه سریع‌تر به دندانپزشک یا بیمارستان مراجعه کرد.
- شستشوی دندان: با استفاده از محلول فیزیولوژیک (نمک آب) دندان را برای حذف خاک و گل‌هایی که بر روی آن قرار گرفته‌اند، شستشو کنید.
- حفظ رطوبت: دندان را به طور مستمر مرطوب نگه دارید، بهترین روش این کار استفاده از محلول فیزیولوژیک (نمک آب) می‌باشد.
- بررسی دندان: دندانپزشک باید دندان را بررسی کرده و بر اساس شرایط وضعیت دندان را تعیین کند. در صورتی که دندان قابل بازگردانی باشد، باید به سرعت و با دقت برای آن اقدامات درمانی شروع شود. اگر دندان دائمی باشد باید هر چه سریع‌تر در جای خود قرار گیرد و به مدت ۲ هفته فیکس شود و اگر دندان شیری خارج شده باشد به دلیل احتمال آسیب به دندان دائمی نهفته زیرین به هیچ عنوان درجای خود قرار نمی‌دهیم.
5. ترک دندان (Infraction)
در این نوع مشکل مینای دندان آسیب دیده ولی نیمه‌ی داخلی و عصب دندان سالم باقی می‌ماند. این نوع ترک در برخی موارد باعث درد و ناراحتی شدید می‌شود، اما در بعضی موارد نیاز به درمان ندارد.
ترک دندان ممکن است به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- خوردگی: خوردگی(که به واسطه‌ی تولید اسید توسط باکتری‌های دهان ایجاد می‌شود) می‌تواند باعث ضعف مینای دندان شود و در نتیجه، ترک در دندان ایجاد می‌شود.
- ضربه: ضربه به دندان می‌تواند باعث ترک در دندان شود.
ترک دندان معمولاً در مراحل اولیه خود درد نمی‌کند و بیشتر به صورت تصادفی در زمان بررسی دندان توسط دندانپزشک کشف می‌شود و اغلب درمانی نیاز ندارد.
علائم دندان ضربه دیده:
دندان ضربه خورده معمولا دردناک است و می‌تواند لق باشد. مشکل شایع دیگر پس از ضربه شکستن دندان است.پارگی لب، خونریزی از بافت‌های لثه ای، احساس گرما در دندان، جابجا شدن دندان‌ها، حرکت و لقی دندان‌ها همراه استخوان نگه دارنده‌ی آن‌ها می‌تواند اتفاق بیافتد.
معمولا ضربه دیدن دندان و آسیب وارد شدن به آن با مشکلاتی به شرح زیر همراه است که در صورت بروز هر یک از علائم زیر می توان متوجه شد که دندان دچار آسیب شده است:
- خونریزی پیدا کردن دندان
- ایجاد درد و ناراحتی
- شکستن دندان
- لق شدن دندان
- خورد شدن دندان
- ورم کردن لثه
تمامی این علائم نشان می‌دهند که ضربه وارد شده به دندان کار ساز بوده و مشکلاتی را ایجاد کرده است که در چنین مواقعی باید حتما به پزشک مراجعه شود و تحت درمان قرار گرفت.
توصیه های مربوط به ضربه به دندان کودکان
ضربه به دندان کودکان می‌تواند باعث آسیب و ترک در دندان‌ها شود. برای پیشگیری از این مشکل، می‌توانید این توصیه‌ها را دنبال کنید:
1. استفاده از محافظ دندانی: یک وسیله‌ی حفاظتی است که برای محافظت از دندان‌ها در برابر ضربه‌های شدید و ورزش‌های خطرناک استفاده می‌شود.
2. مواد غذایی برای افزایش استحکام دندان‌ها: مصرف مواد غذایی سالم، مصرف غذایی با کلسیم بالا، مصرف مکمل‌های معدنی و ویتامینی، و تقویت عضلات فک و دهان می‌تواند به افزایش استحکام دندان‌ها کمک کند و آسیب دیدن دندان‌ها را کاهش دهد.
3. آموزش به کودکان در مورد خطرات ضربه به دندان‌ها: به کودکان باید آموزش داد که چگونه از دندان‌های خود مراقبت کنند و در مواقع خطرناک آن‌ها را محافظت کنند.
4. بازدید منظم از دندانپزشک: بازدید منظم از دندانپزشک برای بررسی وضعیت دندان‌ها و ارائه‌ی راهنمایی‌های لازم به کودکان و والدین بسیار مهم است.
دیدگاه خود را بنویسید